Cetakan Stensil/ Saring Sutera ( Seriography )

AzianTahir, 'Kedai Makan, Nescafe, Petronas dan Camel'
Sutera Saring dan Stanceling

24" x 35"

Selain daripada diberi nama silkscreen, ia juga dikenali sebagai serigraphy. Nama ini diberikan dari bahasa latin iaitu “seri” (silk) dan perkataan dari Greek iaitu “graphos” (melukis atau menulis). Di zaman dahulu penggunaan sutera (silk) itu adalah sebagai bahan untuk dijadikan cetakan. Namun demikian setelah masa berubah dengan kemajuan masa, maka ianya telah ditukarkan dengan penggunaan bahan sintetik. Penggunaan bahan ini juga mudah dan mempunyai ketahanan dalam menghasilkan karya.

Dalam penyediaan stensil imej untuk kerja-kerja silkscreen, imej mestilah berwarna hitam atau putih (samada untuk latar atau imej itu sendiri). Jika menggunakan komputer, digalakkan mencetak imej ke atas plastik lutsinar (transparency) atau tracing paper yang menggunakan perisian komputer seperti illustrator, coraldraw atau photoshop.

Bahan-bahan untuk membuat blok silkscreen dan lightbox kayu, ialah papan nipis atau papan, paku, penukul, staple gun, marker, playar ‘longnose’, gunting, skrew, skrew driver, measure tape, pembaris atau pembaris L, lampu kalimantang, gergaji, kayu (kayu jelutong senang digergaji) cermin lutsinar dan pisau. Light box (DIY) boleh dibuat sendiri dengan menggunakan lampu kalimantang sebagai sumber cahaya selain menggunakan cahaya matahari. Proses cetakan silkscreen ialah dakwat minyak (oil base) atau air (water base), squeegee, scop coater (pilihan), tape lutsinar, camca, spray gun atau spray, bekas plastik, photo emulsion, sensitizer dan hardener.

Photo emulsion berfungsi sebagai merakam imej seperti filem, sensitizer fungsi pelengkap kepada photo emulsion dan hardener fungsi untuk imej bertahan lama dan menutup mana-mana silkscreen yang tidak atau kurang terkena photo emulsion. Penggunaan hardener adalah pilihan. Jika bekas photo emulsion telah dibuka ia boleh bertahan sehingga 6 bulan dan jika dicampur sensitizer tahan 3 bulan.

Proses coating hendaklah dengan kapasiti cahaya yang minima. Pastikan kain silkscreen bersih dan boleh menggunakan squeegee atau alatan khas (scoop coater) untuk meyapu atau meratakan photo emulsion yang telah disediakan. Sapukan secara rata keatas permukaan silkscreen. Boleh menyapunya di bahagian hadapan sahaja ataupun di kedua-dua belah silkscreen. Setelah selesai, blok silkscreen tersebut hendaklah dikeringkan sekurang-kurangnya selama 1 jam (pastikan ianya benar-benar kering) atau dikerigkan di tempat yang tidak bercahaya atau kadar cahaya yang rendah. Lekatkan paku memo di bahagian hadapan silkscreen dalam proses pengeringannya. Pastikan letak bahagian hadapan mengadap ke bawah (imej mengadap ke bawah) dan tidak menyentuh permukaan lain semasa proses pengeringan.

Penetapan cahaya untuk memindahkan imej ke atas silkscreen yang telah siap disapu dengan photo emulsion adalah bergantung kepada cara bagaimana ianya didedahkan. Lekatkan imej di bahagian hadapan blok silkscreen dengan menggunakan pelekat (tape) jernih atau lutsinar. Contoh dedahan cahaya dengan lightbox, kalau matahari terik mungkin kurang lagi minitnya (mengikut kesesuaian saiz dan cahaya.

Setelah tamat tempoh dedahan cahaya, photo emulsion akan ditanggalkan. Ratakan air dahulu ke atas permukaan silkscreen selama 30 saat sehingga 1 minit atau sehingga nampak imej. Kemudian halakan air samada menggunakan spray ke arah imej. Biarkan blok kering. Jika berlaku kerosakan imej semasa proses ini berlaku, kerosakan boleh menampal (seperti lubang) dengan menggunakan photo emulsion ke atas silkscren, kemudian biarkan ianya terkena cahaya matahari selama beberapa minit kemudian membasuhnya (seperti proses menanggalkan photo emulsion) Boleh memadam tetapi tidak boleh menanggalkannya terutama jika imej tersebut kecil. Jika berlaku kerosakan teruk kepada silkscreen boleh membasuhnya dengan menggunakan remover atau cuci dengan clorox (mungkin silkscreen tidak tahan lama).

Kini boleh mencetak imej silkscreen. Jangan biarkan warna berada terlalu lama di atas silkscreen kerana warna boleh mengeras dan akan menutupi bahagian silkscreen. Pastikan terus membasuh blok silkscreen setelah selesai kerja-kerja yang telah dilakukan, begitu juga dengan squeegee serta alatan yang berkaitan. Jemur dan biarkan sehingga blok kering.